Kıymetli Kilisliler;

Bu yıl hem Cumhuriyetimiz’ in 100. Yılı’ nı hem de Kilis’ in Düşman İşgalinden Kurtuluşunun 102. Yılı’ nı kutlamanın coşku ve heyecanını bir arada yaşıyoruz.

İşgalden kurtuluşa giden yolda yaşananları çocuklarımıza ve gençlerimize en doğru şekilde aktarmak tarihi sorumluluğumuzdur.

Serhat ve Kadim şehrimiz Kilis, milli mücadele döneminde direnişin sembol yerlerinden  birisi olmuştur. 1. Dünya Savaşı'nda emperyalist devletlerin amacı, Anadolu topraklarında karışıklıklar çıkararak bizi zayıflatmak, yeraltı ve yerüstü kaynaklarımızı ele geçirmekti.

1.Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti kaybedenler tarafında olduğundan 30 Ekim 1918'de Mondros Mütarekesi’ ni imzalamak zorunda kalmıştı.

Mondros Mütarekesi 24 maddeden  oluşmakla birlikte Fransa'nın ve İngiltere'nin Anadolu'da işgallerine zemin hazırlayan 7. maddesi işgalin önünü açmıştır. 7.maddeye göre İtilaf devletleri güvenliklerini tehlikede gördükleri stratejik yerleri işgal edebileceklerdi. Mütarekenin imzalanmasıyla Anadolu'da  işgaller başlamıştır. İşgal edilen yerlerden biri de Serhat ve Kadim şehrimiz Kilis’ tir.

Kilis'imizde  halk, işgallere karşı can ve mal güvenliklerini koruyabilmek için düzenli ordu olmamasından dolayı milis kuvvetler oluşturmuştu. Dönemin Belediye Başkanı Osman Fazlı Ağaoğlu ve Kaymakam İbrahim Süreyya Bey'in büyük katkılarıyla Kilis halkı işgallere karşı örgütlenmeye başlamıştı.

Gazi Mustafa Kemal Paşa, Suriye Filistin Cephesinde işlerin yolunda gitmemesi üzerine ordu komutanlığını önce Halep’ e, daha sonra da o dönemde Kilis topraklarında bulunan Katma’ ya taşımıştır. Mustafa Kemal Paşa, arkadan İngiliz kuvvetlerinin gelmekte olduğu haberini alınca mutlaka Kilis’ e gitmeye ve mevcut durumu oradaki yetkililerle görüşmeye karar verir. 28 Ekim 1918 tarihinde 7. Ordu Komutanı sıfatıyla Kilis’ e gelen Gazi Mustafa Kemal Paşa gençlerden müteşekkil milis kuvvetlerce durdurulur. Bu Gazi Paşa’ nın çok hoşuna gider, gençlerin bu bağımsızlık mücadelesi onu umutlandırmıştır. Milis kuvvetlerinin içerisinde bulunan ve daha önce Çanakkale Cephesinde Mustafa Kemal Paşa’ nın emrinde görev yapan Saraç Mehmet Çavuş kendisini tanımış,  Mustafa Kemal Paşa ve beraberindekileri Kilis merkez de bulunan Mevlevihane’ ye götürmüşlerdir. Mustafa Kemal Paşa burada yetkililerle görüştükten sonra Hükümet Konağı önünde; “İlk ayak bastığım Türk şehrindeki bu uyanıklığa cidden hayran kaldım ve bir daha iman ettim ki bu millet asla ölmeyecektir. Var olun aziz Kilisliler” sözleriyle Kilis’ten ayrılmıştır. 

Mustafa Kemal karargâha döndükten sonra Katma’ da ki bütün mühimmatın derhal Kilis’e taşınması emrini vermişse de İngiliz bombardımanı sebebiyle malzemenin ancak bir kısmı kurtarılabilmiştir.

15 Eylül 1919 Tarihinde İngiltere ve Fransa arasında Suriye itilafnamesi imzalanmıştır. Bu anlaşmaya göre Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde İngilizlerin elinde olan yerler Fransa'ya, Musul ise İngiltere'ye verilecekti.

Bölgemizde ve Kilis’ imizde Fransız işgali İngiliz işgaline göre daha sert ve acımasızdı. Fransız Kumandanı General Quérette’ nin yayımladığı bildiride;

• Ne için taşıdığını araştırmaya bile lüzum görmeksizin üzerlerinde rovelver (tabanca) bulunan bir adamın sorgusuz sualsiz kurşuna dizileceği,
• Kargaşalık çıkması halinde telef olacak veyahut yaralanacak bir Fransız askerine karşılık yerliden iki adamın kurşuna dizileceği ve bunların da kur’a ile belirleneceği,
• Bir evden silah atılırsa o hanenin yıkılacağı,
• Böyle bir durumun ortaya çıkması halinde Osmanlı hükümeti memurlarının idare ve hâkimiyet haklarının ellerinden alınacağı ve sokakların mitralyöz (makineli tüfek), bomba ve gazlı mermilerle ateş altına alınacağı, yazılı idi.

Kilis Kuva-yi Milliyesi’nin teşkilinde büyük emekleri olan Kahramanlarımızın başında Şahin Bey gelmektedir. Antep Heyet-i Merkeziyesi kendisine Kilis Yolu Kuva-yi Milliye Komutanlığı görevini vermiştir. Kuva-yi Milliye tarafından Kilis Cephesi’nde ise Polat Bey görevlendirilmiştir. Fransız işgaline karşı çok çetin direniş sergilenmiştir.

13 Eylül 1921 Sakarya Zaferi ile Fransızlar Türk direnişinin gücünü anlamışlar ve artık Anadolu macerasının son bulması gerektiği gerçeği ile yüzleşmişlerdir. Kamuoyundan yeterli desteği alamayan Fransa, Türk ordusunun başarısı karşısında artık bir antlaşma imzalamak gereği duymuştur. Nihayetinde TBMM ile Fransız Hükümeti arasında 20 Ekim 1921 tarihinde Ankara Antlaşması imzalanır. Antlaşmaya göre Fransız işgal kuvvetleri Güneydoğu Anadolu başta olmak üzere Kilis’ten de çekileceklerini beyan ederler.

7 Aralık 1921 tarihinde Fransız Garnizonundan Kilis şehri teslim alınır.

Başta Cumhuriyetimizin banisi Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere Anadolu'nun kurtuluşunda emek veren, mücadele eden adını sayamayacağımız nice Şehidimizi ve Gazimizi; barışın, sevginin kardeşliğin ve hoşgörünün beşiği olan Serhat ve Kadim şehrimiz Kilis özelinde ise Şahin Bey’i, Polat Bey'i, Müslüman Bey'i, İslam Beyi ve daha nice Kahramanlarımızı rahmet, minnet ve şükranla anıyoruz.